In een onbegrijpelijk streven naar correctheid heeft het Comité 4 en 5 mei besloten om tijdens de komende Dodenherdenking op de Dam een gedicht te laten uitspreken waarin een zielige SS’er centraal staat. Zielig, omdat hij de verkeerde keuze had gemaakt, zielig omdat hij bang was voor de Russen die door diezelfde SS’ers bij miljoenen waren afgeslacht, en zielig, omdat hij nooit meer terug is gekomen van het oostfront. Hij hoopte toch zo op een beter leven; ja, dat deden zijn slachtoffers ook. Of deze zielige SS’er daadwerkelijk slachtoffers heeft gemaakt, zullen we nooit weten. Misschien heeft hij de ongeruste familie in Nederland wel leuke kiekjes gestuurd van doodsbange mannen en vrouwen, de handen radeloos in de lucht, aan de rand van de greppel waarin zij rücksichtlos, Befehl ist Befehl, zouden worden afgeknald, opdat SS’er Dirk Siebe later een beter leven zou hebben. Zulke foto’s bestaan. Er zijn er duizenden, allemaal gemaakt door lieden die een verkeerde keuze hadden gemaakt, en die graag het thuisfront op de hoogte hielden van hun wederwaardigheden.
Moet je medelijden hebben met dergelijke figuren? Tja, dat zou kunnen. Misschien wisten ze niet beter, misschien voelden ze zich gedwongen om hun vaderland te verraden en een beter leven te zoeken door in dienst te treden van een leger wat het uitroeien van Joden tot hoofddoel had gesteld. Als ik dan mag kiezen voor wie ik medelijden heb, en ik leef in een wereld waarin ik mag kiezen, dan weet ik wel dat er een groep is die oneindig veel meer recht op medelijden en gedichten heeft dan figuren als Dirk Siebe, namelijk hun slachtoffers. Die hadden niets te kiezen, hun werd niks gevraagd, en ook hun mening over het oplezen van het gedicht zo veel jaren later kan niet gevraagd worden door het Comité 4 en 5 mei. Het antwoord zal echter duidelijk zijn: hoe haal je het in je hoofd???? Is het comité 4 en 5 mei wel eens in Auschwitz of Majdanek of Mauthausen geweest? Of, veel kleiner: is het comité wel eens wezen kijken bij dat hele kleine monumentje in de stille bossen bij Vierhouten, waar het 6-jarige Joodse jongetje John Roelof Meijers samen met zijn vader door SS’ers werd doodgeschoten omdat hij geen keus had doordat hij Joods was? Ik ben bang dat het Comité zich onder politieke druk heeft laten verleiden zich niet te veel te verbinden met het huidige Israël waar beslist dingen gebeuren waarbij je de wenkbrauwen mag fronsen. Maar we hebben het nu over een andere tijd, en bij de dodenherdenking doen we niet aan politiek. Ook het huidige Israël heeft trouwens niet gekozen voor de situatie waarin het zich nu bevindt.
Er is in Nederland een toenemende onverschilligheid jegens de medemens, en wanneer die medemens al 70 jaar dood is, en wanneer die ook nog eens verbonden wordt met de huidige staat Israël, die toch al op minder en minder sympathie kan rekenen, dan is het blijkbaar niet meer correct om je al te openlijk en te nadrukkelijk te verbinden met miljoenen Joodse oorlogsslachtoffers. Het ceremonieel op de Dam is in mijn ogen toch al jaren verworden tot een plichtmatige en kille gebeurtenis, waarbij alle aandacht uitgaat naar bobo’s, VIPS en andere BN’ers, met 2 minuten stilte waarna weer gauw overgeschakeld wordt naar alle luchtige inhoudsloze prietpraat en kulprogramma’s op tv, en waarna alle verkeer wat enigszins de moeite heeft genomen om met frisse tegenzin stil te staan, weer net zo hard los gaat. Die 2 minuten kunnen er eigenlijk niet meer af, er worden nu nog eens verontreinigd doordat we in die stille momenten ook met nadruk op die ene SS’er en zijn soortgenoten worden gewezen.
Een ongehoorde slag in het gezicht van alle nabestaanden, van mensen die generaties later nog steeds lijden door het onrecht wat is aangedaan door mensen die foute keuzes maakten. Een ongehoord foute keuze van het Comité 4 en 5 mei bovendien, waarbij een nieuw slachtoffer is gecreëerd, namelijk de scholier die het met de beste bedoelingen maar wèl uit een zekere onwetendheid heeft geschreven. Een mooi gedicht, maar niet voor deze gelegenheid.
Gisteren was ik even op ziekenbezoek bij de stokoude vriend van mijn overleden moeder: 92 jaar, oud-verzetsman, z’n hele leven strijdend tegen onrecht, eentje die destijds de goede keuze voor verzet maakte en daarmee levens heeft gered, in tegenstelling tot Siebe Dirk, die levens nam. Hij kan eigenlijk niet meer praten, kan niet meer bewegen, zit daar hijgend en steunend te wachten op z’n dood. Het enige wat nog door zijn hoofd speelt, zoals in al die jaren dat ik hem ken, is die oorlog. Nu alleen nog maar, iets anders is er niet meer. We praatten er vaak over, over de oorlog. We hadden het ook vaak over de dodenherdenking. De huidige plannen durf ik hem echter niet te vertellen. Ik zou me er voor schamen.
UPDATE: Het Comité 4 en 5 mei heeft na alle ophef besloten het gedicht terug te trekken. Hopelijk komt er nu op 6 mei een discussie op gang over hoe in de toekomst verder.
